(٢٠۵۴) مالى را که انسان پیدا مى‌‌کند، اگر نشانه‌‌اى نداشته باشد که به وسیله آن صاحبش پیدا شود، و حیوان هم نباشد و ارزش آن از یک درهم، یعنى ۶/١٢ نخود نقره سکه دار کمتر نباشد، مى‌‌تواند از طرف صاحبش صدقه دهد؛ و یا به حاکم شرع بدهد.
(٢٠۵۵) اگر مالى را پیدا کند که نشانه دارد و قیمت آن کمتر از یک درهم باشد و صاحب آن معلوم نباشد، مى‌‌تواند به قصد این که ملک خودش شود بردارد ولى اگر صاحب آن پیدا شد و آن را مطالبه کرد، در صورتى که براى او مشقت ندارد، بنابر احتیاط واجب باید عین مال او را برگرداند، و اگر تلف شده باشد بنابراظهر ضامن مثل یا قیمت آن نیست.
(٢٠۵۶) هرگاه چیزى را که پیدا کرده نشانه‌‌اى دارد که به وسیله آن مى‌‌تواند صاحبش را پیدا کند، در صورتى که قیمت آن در زمان برداشتن آن کمتر از یک درهم نباشد، واجب است از همان وقت اعلان کند، یعنى تا یک سال در محل اجتماع مردم بگوید یا بنویسد و در محل مناسب نصب کند.
(٢٠۵٧) اگر انسان خودش نخواهد اعلان کند، مى‌‌تواند به کسى که اطمینان دارد بگوید که از طرف او اعلان نماید.
(٢٠۵٨) اگر تا یک سال اعلان کرد و صاحب مال پیدا نشد، چنانچه در غیر حرم مکه پیدا کرده، مى‌‌تواند از طرف صاحبش صدقه بدهد یا به عنوان امانت براى صاحبش نزد خود نگهدارى کند، یا به حاکم شرع بدهد یا براى خود بردارد و قصد کند که اگر صاحبش پیدا شد عوض آن را به او بدهد، و اگر در حرم مکه پیدا کرد، چنانچه قصد ندارد که به عنوان امانت نگه دارد، ظاهر این است که صدقه مى‌‌دهد.
(٢٠۵٩) اگر صاحب مال بعد از یک سال اعلان پیدا شد، چنانچه مال را صدقه یا به حاکم شرع داده، بنابراقرب ضامن نیست و همچنین اگر بدون افراط و تفریط تلف شده نیز ضامن نیست، و اگر به عنوان امانت نگاه داشته، تحویل مى‌‌دهد، و اگر براى خود برداشته عوض آن را باید بدهد.
(٢٠۶٠) کسى که مالى را پیدا کرده اگر عمداً به دستورى که گفته شد اعلان نکند گذشته از این که معصیت کرده بازهم واجب است اعلان کند، و در سالى که اعلان نکرده نمى‌‌تواند کارهایى را که در مسائل قبل گفته شد انجام دهد.
(٢٠۶١) اگر بچه نابالغ یا دیوانه چیزى را پیدا کند، ولىّ او باید وظایفى را که گفته شد، انجام دهد.
(٢٠۶٢) اگر انسان در بین سالى که اعلان مى‌‌کند از پیدا شدن صاحب مال ناامید شود، بنا بر اظهر دیگر اعلان واجب نیست و مى‌‌تواند به وظایفى که گفته شد عمل نماید.
(٢٠۶٣) اگر در بین سالى که اعلان مى‌‌کند مال از بین برود، چنانچه در نگهدارى آن کوتاهى یا زیاده روى کرده باید عوض آن را به صاحبش بدهد، و گرنه چیزى بر عهده او نخواهد بود، ولى اگر قبل از تمام شدن سال براى خودش بردارد و تلف شود، ضامن است.
(٢٠۶۴) اگر مال نشانه دارى را که ارزش آن به یک درهم مى‌‌رسد در جایى پیدا کند که معلوم است به وسیله اعلان صاحب آن پیدا نمى‌‌شود، مثل بیابانها یا خرابه‌‌ها و مانند آن، اگر مالک آن ولو اجمالاً معلوم نباشد حکم کمتر از یک درهم را دارد؛ و اگر مالک آن ولو اجمالاً معلوم باشد باید به وظایفى که براى بعد از اعلان گفته شد عمل نماید.
(٢٠۶۵) در موقع اعلان بعضى از اوصاف مال پیدا شده را مى‌‌گوید که تا حدودى آن را بشناساند و بعضى دیگر را نمى‌‌گوید تا مالک حقیقى را بشناسد.
(٢٠۶۶) اگر کسى چیزى را پیدا کند و دیگرى بگوید مال من است، اگر یقین یا اطمینان پیدا کند که راست مى‌‌گوید یا دو شاهد عادل شهادت دهند و یا ادّعا کننده قسم بخورد که مال اوست، واجب است به او داده شود، ولى اگر از نشانه دادن او فقط گمان برایش حاصل شود یا یک شاهد عادل شهادت دهد، مخیر است به او بدهد یا ندهد، و در صورتى که گمان قوى پیدا کند، وجوب تحویل به او خالى از وجه نیست.
(٢٠۶٧) هرگاه چیزى را پیدا کند که اگر بماند فاسد مى‌‌شود، مى‌‌تواند آن را قیمت کند و براى خود بردارد، و میزان، قیمت زمانى است که در آن تصرف مى‌‌نماید، و تمام وظایفى که براى اصل مال بود، از قبیل اعلان و سایر وظایف، در اینجا براى عوض مال ثابت است، و مى‌‌تواند به حاکم مراجعه کرده و از او کسب تکلیف نماید.