6095. سوال: آیا قضاوت غیر مجتهد را جایز می‌دانید؟ در صورت عدم جواز، با نبودن قاضی مجتهد یا کمبود آن، آیا غیر مجتهد با اجازه از مجتهد، می‌تواند قضاوت کند؟
جواب: در فرض ضرورت، باید با اجازه مجتهد جامع‌الشرایط باشد و با تقلید صحیح در کلیات و دقت و احتیاط در موضوعات.
6096. سوال: اگر ارتداد نزد قاضی غیر مجتهد مأذون ثابت شود، آیا اجازه صدور حکم را دارد؟
جواب: جواز صدور حکم قتل دایر مدار جواز قضای او است. قضای غیر مجتهد، هرچند مأذون از مجتهد هم باشد، محل تأمّل است. امر قاضی از مفتی بالاتر است و علاوه بر اجتهاد نیاز بصیرت در موضوعات دارد، گرچه اجتهاد در خصوص قضا، به نحو مجتهد متجزّی کافی است.
6097. سوال: اگر در موضوعی قاضی، حکم صادر کند، ولی مرجع تقلید آن را خلاف شرع یا میتنس بر اشتباه دانست، به کدام یم از دو باید ملتزم شد؟
جواب: چون منشأ اختلاف به یک نحو نیست، پس در هر مورد باید سوال کرد.
6097. سوال: اگر حاکم شرع و قاضی اجتهاداً یا تقلیداً نظرش با کسی که نزد او آورده‌اند یا با مترادفعین در حقوق‌الله یا حقوق الناس اختلاف دارد، آیا طبق نظر خود اجتهاداً یا تقلیداً رأی دهد؟
مثال: فردی را آورده‌اند که لواط انجام داده و محصن نیست و او مقلد کسی است که احصان را شرط میداند و این قاضی در اجرای حد، احصان را شرط نمی‌داند، آیا می‌تواند حکم به رجم دهد؟
یا قاضی اجتهاداً و یا تقلیداً علم را در حقوق الناس معتبر میداند و کسی که رجوع نموده یا مترافعین اجتهاداً و یا تقلیداً معتبر نمی‌دانند. آیا قاضی می‌تواند طبق نظر خود که علم را معتبر نی‌داند حکم کند؟ و اگر با این فرض نمی‌تواند حکم کند، وقتی کسی به او رجوع نمودند، باید از آن‌ها سوال کند که مقلد چه کسی هستند یا نظر آن‌ها چه است یا این که سوال لازم نیست و طبق نظر خود حکم کند؟
جواب: قاضی به نظر خود عمل می‌کند اجتهاداً و یا تقلیداً و در مورد حق النّاس به کتاب وسیلة النجاة، جلد1، صفحه 16، مسأله 35 مراجعه کند.