(١٣۴٣) غیر از مواردى که در مسائل گذشته بیان شد در چند صورت دیگر هم فقط قضاى روزه بر انسان واجب است و کفاره واجب نیست:
١ ـ در شب ماه رمضان جنب باشد و به تفصیلى که در مسائل قبلى گفته شد تا اذان صبح از خواب دوم بیدار نشود ولى چنانکه گفته شد علاوه بر قضا، احتیاط واجب نیز در دادن کفاره است.
٢ ـ کسى که مى‌‌تواند از صبح شدن مطلع شود، بدون تحقیق، کارى که روزه را باطل مى‌‌کند انجام دهد و بعد معلوم شود که صبح بوده است، ولى اگر چنین کسى تحقیق کرد و اطمینان پیدا کرد که صبح نشده ولى بعد معلوم شد که صبح شده بود، قضا بر او واجب نیست.
٣ ـ کسى که قادر به تحقیق است،به قول کسى که مى‌‌گوید: صبح نشده، اعتماد کند اگر چه از حرف او اطمینان پیدا کند که شب است، و کارى که روزه را باطل مى‌‌کند انجام دهد و بعد معلوم شود صبح بوده است، و همچنین است اگر دو نفر عادل شهادت دهند صبح نشده و انسان یقین به شب بودن نداشته باشد، حتى اگراز حرف آنها اطمینان پیدا کند.
۴ ـ این که کسى بگوید صبح شده و انسان گمان کند شوخى مى‌‌کند یا دروغ مى‌‌گوید و چیزى بخورد بعد معلوم شود صبح بوده است، در حالى که خودش به تنهایى مى‌‌توانست تحقیق کند.
۵ ـ دو نفر عادل یا شخص موثقى بگوید که مغرب شده است، و انسان از گفته آنان اطمینان پیدا کند و افطار نماید، اما بعداً بفهمد مغرب نشده بود.
۶ ـ انسان به خاطر تاریکى افطار کند، بعد بفهمد مغرب نبوده است، ولى بنابر احتیاط واجب نیز دراین صورت باید کفاره بدهد، ولى‌‌اگربه خاطرتاریکى‌‌اطمینان داشت مغرب شده و افطار کرد، بعد معلوم شد مغرب نبوده، کفاره ندارد، بلکه بنا بر اظهر قضا هم واجب نیست.
٧ ـ کسى که غسل جنابت را فراموش کند و روزه بگیرد، یا این که تمام روز را خواب باشد و نیت روزه نکرده باشد، یا روزه گرفتن را فراموش کند.
٨ ـ شخص نابینا یا زندانى بدون سؤال و تحقیق از صبح شدن، کارى که روزه راباطل مى‌‌کند انجام دهد، بعد معلوم شود صبح بوده است.
(١٣۴۴) اگر کسى عمداً قى کند روزه‌‌اش باطل است و قضا دارد، ولى کفاره واجب نیست و در صورت اماله کردن با چیز روان، بنابراحتیاط واجب، کفاره لازم است.
(١٣۴۵) مضمضه کردن، یعنى آب در دهان گردانیدن، براى روزه‌‌دار جایز است حتى اگر براى غیر وضو، مثل خنک شدن باشد، و بهتر است در غیروضو این کار را انجام ندهد، و مستحب است بعد از مضمضه، سه مرتبه آب دهان را بیرون بریزد، ولى اگر براى غیر وضوى واجب و غیر مداوا مضمضه یا استنشاق کرد، و بدون اختیار آب در حلق او فرو رفت، بنا بر احتیاط واجب باید قضاى این روزه را بگیرد.
(١٣۴۶) اگر روزه‌‌دار براى درمان غیر ضرورى در بینى یا گوش دارو بریزد یا سرمه بکشد اگر نداند که دارو به حلق مى‌‌رسد ولى اتفاقاً از این مجارى به حلق رسید و پائین رفت بنا بر احتیاط واجب باید قضاى روزه را بگیرد اما اگر بداند که به حلق مى‌‌رسد، بنا بر اظهر روزه باطل و قضاى آن واجب است.
(١٣۴٧) مسواک کردن براى روزه‌‌دار، مانند مضمضه جایز و بلکه مستحب است، ولى اگر مسواک را از دهان بیرون آورد و دوباره در دهان وارد کند، نگذارد آب آن داخل حلق شود، ولى اگر آب مسواک به قدرى کم باشد که در آب دهان مستهلک مى‌‌شود، مانعى ندارد.
(١٣۴٨) اگر در ماه رمضان، بعد از تحقیق یقین کند که صبح نشده و کارى که روزه را باطل مى‌‌کند انجام دهد، بعد معلوم شود صبح بوده، قضا لازم نیست.
(١٣۴٩) اگر انسان شک کند که مغرب شده یا نه، نمى‌‌تواند افطار کند، ولى اگر شک کند که صبح شده یا نه، پیش از تحقیق هم مى‌‌تواند کارى که روزه را باطل مى‌‌کند انجام دهد.