(٧۵۵) براى مرد و زن مستحب است پیش از نمازهاى یومیه اذان و اقامه بگویند، اما احتیاط مستحب این است که اقامه ترک نشود مخصوصاً در نماز صبح و مغرب و براى کسى که به جماعت نماز نمى‌‌خواند؛ ولى پیش از نماز عید فطر و قربان، مستحب است سه مرتبه بگویند: «اَلصّلاة»؛ و همچنین براى این که به دیگران اعلام شود که وقت نماز داخل شده است، استحباب اذان بعید نیست؛ و گفتن اذان و اقامه در غیر این موارد به قصد ورود در شرع حرام است.
(٧۵۶) مستحب است در گوش راست بچه‌‌اى که به دنیا آمده اذان و در گوش چپش اقامه بگویند.
(٧۵٧) اذان هیجده جمله است: «اللهُ اَکبَر» چهار مرتبه؛ «اَشْهَدُ اَنْ لااِلهَ اِلاَّ الله»، «اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ الله»، «حَىَّ عَلَى الصَّلاة»، «حَىَّ عَلَى الفَلاح»، «حَىَّ عَلى خَیرِ الْعَمَل»، «اللهُ اَکبَر»، «لااِلهَ اِلاَّ الله» هریک دو مرتبه.
و اقامه هفده جمله است یعنى دو مرتبه «الله اکبر» از اول اذان و یک مرتبه «لااِلهَ الاَّ الله» از آخر آن کم مى‌‌شود، و بعد از گفتن «حَىَّ عَلى خَیرِ الْعَمَل» باید دو مرتبه «قَدْقامَتِ الصَّلاة» اضافه نمود.
(٧۵٨) بعید نیست مستحب بودن اقرار به ولایت امیرالمؤمنین على بن ابی‌‌طالب(علیه السلام) در اذان مستحبى، در صورتى که به نیت مطلوب بودن گفته شود، به عبارات مختلفى که در «نهایه» و «فقیه» و «احتجاج» نقل شده است که «اَنَّ عَلِیاً وَلِىُّ الله» و یا «عَلِىٌّ اَمیرُ المُؤمِنین» و یا به عبارت «اَشْهَدُ اَنَّ عَلِیاً وَلِىُّ الله» باشد، و اما اقرار به ولایت اگر چه در غیر اذان باشد خوب است، پس احتیاج به دلیل مخصوص ندارد؛ و کاملترین عبارتى که در اینجا گفته مى‌‌شود آن است که اقرار به خلیفه بودن یا وصى بودن حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) و ائمه طاهرین(علیهم السلام) در آن باشد.
(٧۵٩) در پنج نماز، اذان ساقط مى‌‌شود:
اول: نماز عصر روز جمعه در صورتى که با نماز جمعه با هم خوانده شود.
دوم: نماز عصر روز عرفه که روز نهم ذى حجه است در صورتى که با نماز ظهر جمع شود.
سوم: نماز عشاء شب عید قربان، براى کسى که در مشعر الحرام باشد در صورتى که با نماز مغرب جمع شود و بنا بر احتیاط در این سه صورت که گفته شد باید اصلا اذان نگویند نه این که مستحب نباشد و گفتن آن بى اشکال باشد؛ ولى در جایى که نماز عصر را با نماز ظهر با هم مى‌‌خوانند خوب است براى نماز عصر اذان گفته نشود.
چهارم: نماز عصر و عشاء زن مستحاضه.
پنجم: نماز عصر و عشاء کسى که نمى‌‌تواند از بیرون آمدن بول و غائط خوددارى کند. و در این پنج نماز در صورتى اذان ساقط مى‌‌شود که با نماز قبلى فاصله نداشته باشد، یا فاصله کمى بین آنها باشد و اگر فاصله پیدا کرد یا نافله بین آنها خوانده شد، بنا بر اظهر اذان گفتن به استحباب خود باقى است.
(٧۶٠) اگر براى نماز جماعتى اذان و اقامه گفته باشند؛ کسى که با آن جماعت نماز مى‌‌خواند، مى‌‌تواند براى نماز خود اذان و اقامه نگوید.
(٧۶١) اگر براى خواندن نماز جماعت به مسجد رود و ببیند جماعت تمام شده، تا وقتى که صف‌‌ها به هم نخورده و جمعیت متفرق نشده بنا بر اظهر لازم نیست براى نماز خود اذان و اقامه بگوید، در صورتى که براى جماعت اذان و اقامه گفته شده باشد.
(٧۶٢) در جایى که عده‌‌اى مشغول نماز جماعتند، یا نماز آنان تازه تمام شده و صف‌‌ها به هم نخورده است، اگر انسان بخواهد فُرادى (به تنهایى) یا با جماعت دیگرى که بر پا شده نماز بخواند، با سه شرط اذان و اقامه از او ساقط مى‌‌شود بنا بر اظهر؛ اول آن که براى آن نماز، اذان و اقامه گفته باشند. دوم آن که نماز جماعت باطل نباشد. سوم آن که نماز او و نماز جماعت در یک مکان باشد و بنا بر احتیاط باید طورى باشد که ملحق به صف بشود، پس اگر نماز جماعت داخل مسجد باشد و او بخواهد در بام مسجد نماز بخواند، مستحب است اذان و اقامه بگوید.
(٧۶٣) کسى که اذان و اقامه دیگرى را مى‌‌شنود مستحب است هرقسمتى را که مى‌‌شنود بگوید ولى از «حَىَّ عَلَى الصَلاة» تا «حَىَّ عَلى خَیرِ العَمل» را به جاى هرکدام «لاحَوْلَ وَ لاقُوَّةَ اِلاّ بِاللهِ الْعَلِىِّ الْعَظِیم» مى‌‌گوید.
(٧۶۴) کسى که اذان و اقامه دیگرى را شنیده، چه با او گفته باشد یا نه، مى‌‌تواند براى نماز خود اذان و اقامه نگوید.
(٧۶۵)اقامه باید بعد از اذان گفته شود و اگر قبل از اذان بگویند صحیح نیست.
(٧۶۶) اگر کلمات اذان و اقامه را بدون ترتیب بگوید، مثلا «حَىَّ عَلَى الْفَلاح» را پیش از «حَىَّ عَلَى الصَّلاة» بگوید، بایداز جایى که ترتیب به هم خورده، دوباره بگوید.
(٧۶٧) بنا بر احتیاط باید بین اذان و اقامه فاصله ندهد و اگر بین آنها به قدرى فاصله دهد که اذانى را که گفته اذان این اقامه حساب نشود، مستحب است دوباره اذان و اقامه را بگوید؛ و نیز اگر بین اذان و اقامه و نماز به قدرى فاصله دهد که اذان و اقامه آن نماز حساب نشود، مستحب است دوباره براى آن نماز، اذان و اقامه بگوید.
(٧۶٨) اذان و اقامه باید بنا بر احتیاط به عربى صحیح گفته شود بلکه لزوم آن خالى از وجه نیست؛ پس اگر به عربى غلط بگوید، اگر چه معنى را تغییر ندهد؛ یا به جاى حرفى حرف دیگر بگوید یا مثلا ترجمه آنها را به فارسى بگوید، صحیح نیست.
(٧۶٩) اذان و اقامه باید بعد از داخل شدن وقت نماز گفته شود و اگر عمداً یا از روى فراموشى پیش از وقت بگوید باطل است؛ مگر براى این که مردم مهیا براى نماز شوند و یا کارهاى خود را رها کنند، که بعید نیست یک اذان قبلا گفته شود ـ‌‌اگر مردم را به اشتباه نیندازد‌‌ـ و بعد اذان دیگرى براى نماز گفته شود.
(٧٧٠) اگر کسى اذان و اقامه را فراموش کرد و بعد از رکوع یادش آمد، براى درک آنها نمى‌‌تواند نماز را قطع کند؛ ولى اگر قبل از رکوع یادش آمد، مستحب است به قصد تحصیل ثواب اذان و اقامه نماز را قطع کند و بعد از اذان و اقامه نماز را از سر بگیرد؛ و اگر فقط اذان را به تنهایى فراموش کرده، بنا بر اظهر قطع نماز جایز نیست، و اگر فقط اقامه را فراموش کرده، جواز قطع نماز خالى از وجه نیست، اگر چه خلاف احتیاط است.
(٧٧١) اگر پیش از گفتن اقامه شک کند که اذان گفته یا نه، باید اذان را بگوید، ولى اگر مشغول اقامه شود و شک کند که اذان گفته یا نه، گفتن اذان
لازم نیست.
(٧٧٢) اگر در بین اذان یا اقامه، پیش از آن که قسمتى را بگوید شک کند که قسمت پیش از آن را گفته یا نه، باید قسمتى را که در گفتن آن شک کرده بگوید، ولى اگر در حال گفتن قسمتى از اذان یا اقامه شک کند جمله قبلى را گفته یا نه، بعید نیست گفتن آن لازم نباشد.
(٧٧٣) مستحب است انسان در موقع گفتن اذان، رو به قبله بایستد و با وضو یا غسل باشد. ولى در اقامه بنا بر احوط با وضو یا غسل بودن شرط است؛ و در اذانى که براى اعلام داخل شدن وقت است مستحب است جاى بلندى بایستد و دستها را به گوش بگذارد و صدا را بلند نماید و بکشد و بین جمله‌‌هاى اذان کمى فاصله دهد و بین آنها حرف نزند.
(٧٧۴) مستحب است بدن انسان در موقع گفتن اقامه آرام باشد و آن را از اذان آهسته‌‌تر بگوید و بین جمله‌‌هاى آن کمتر از اذان فاصله دهد ولى جمله‌‌ها را به هم نچسباند، و به خلاف اذان که با تأنـّى گفته مى‌‌شود اقامه را سریعتر بگوید.
(٧٧۵) مستحب است بین اذان و اقامه ـ‌‌در غیر نماز مغرب‌‌ـ دو رکعت نماز بخواند و در صورت نخواندن نافله قدرى بنشیند یا سجده نماید یا قدمى بردارد؛ و در مغرب کافى است قدرى ساکت شود یا قدمى بردارد؛ و حرف زدن بین اذان و اقامه نماز صبح، اگر ذکر نباشد مکروه است.
(٧٧۶)مستحب است کسى را که براى گفتن اذان معین مى‌‌کنند عادل و بینا و وقت‌‌شناس باشد یا این که راهنما داشته باشد؛ و صدایش بلند باشد و اذان را در جاى بلند بگوید.
(٧٧٧) مؤذّن در مقابل اذان گفتن بنا بر احتیاط واجب نباید مزد بگیرد و امّا چیزى که عنوان مزد ندارد جایز است، مثل ارتزاق از بیت المال و یا موقوفه‌‌اى که از درآمد آن براى مؤذّن سهمى در نظر گرفته شده است.