رکوع

(٨٣٧) در هررکعت بعد از قرائت باید به اندازه‌‌اى خم شود که بتواند دست را به زانو بگذارد و این عمل را رکوع مى‌‌گویند‌‌.

(٨٣٨) اگر به اندازه رکوع خم شود‌‌، ولى دست‌‌ها را به زانو نگذارد اشکال ندارد‌‌.

(٨٣٩) هرگاه رکوع را به طور غیر معمول به جا آورد‌‌، مثلا به چپ یا راست خم شود‌‌، اگر چه دست‌‌هاى او به زانو برسد‌‌، صحیح نیست‌‌.

(٨۴٠) رکوع باید با قصد باشد اگرچه بعد از خم شدن پدید آید‌‌، پس اگر به قصد کار دیگر مثلا براى کشتن جانورى خم شود، و قصد رکوع بعد از خم شدن به وجود آمد بنا بر اظهر کافى است‌‌.

(٨۴١) کسى که دست یا زانوى او با دست و زانوى دیگران فرق دارد، مثلا دستش خیلى بلند است که اگر کمى خم شود به زانو مى‌‌رسد؛ یا زانوى او پائین‌‌تر از مردم دیگر است که باید خیلى خم شود تا دستش به زانو برسد، باید به اندازه معمول خم شود‌‌.

(٨۴٢) کافى بودن هرذکرى که خواست بگوید در رکوع خالى از وجه نیست‌‌. ولى احتیاط مستحب آن است که سه مرتبه «‌‌سُبحانَ الله‌‌» یا یک مرتبه «‌‌سُبحانَ رَبِّىَ الْعَظیم وَ بِحَمْدِه‌‌» بگوید‌‌.

(٨۴٣) در رکوع باید به مقدار ذکر واجب، بدن آرام باشد. و آرام گرفتن بدن در حدّى که بگویند آرام گرفت داخل در رکن رکوعى است و زائد بر آن مثل خود ذکر رکوع، داخل در رکن نیست، اگرچه واجب است.

(٨۴۴) اگر موقعى که ذکر واجب رکوع را مى‌‌گوید، بى اختیار به قدرى حرکت کند که از حال آرام بودن بدن خارج شود باید بعد از آرام گرفتن بدن، دوباره ذکر را بگوید ولى اگر کمى حرکت کند که از حال آرام بودن بدن خارج نشود، یا انگشتان را حرکت دهد اشکال ندارد.

(٨۴۵) اگر نتواند به مقدار ذکر در رکوع بماند، در صورتى که بتواند پیش از آن که از حد رکوع بیرون رود ذکر را بگوید، باید در آن حال تمام کند.

(٨۴۶) اگر بدن به واسطه مرض و مانند آن در رکوع آرام نگیرد نماز صحیح است ولى باید پیش از آنکه از حال رکوع خارج شود ذکر واجب را بگوید.

(٨۴٧) هرگاه نتواند به اندازه رکوع خم شود، باید به چیزى تکیه دهد و رکوع کند، و اگر موقعى هم که تکیه داده نتواند به طور معمول رکوع کند باید به هر اندازه مى‌‌تواند خم شود، و اگر هیچ نتواند خم شود باید با سر اشاره نماید و اگر آن هم ممکن نشد با چشم، به وسیله بستن براى رکوع و باز کردن براى برخاستن از رکوع اشاره‌‌نماید و اگر ازاین هم عاجزاست باید در قلب، نیت رکوع‌‌کند و ذکرآن را بگوید.

(٨۴٨) کسى که نمى‌‌تواند ایستاده یا نشسته رکوع کند و براى رکوع فقط مى‌‌تواند در حالى که نشسته است کمى خم شود، یا در حالى که ایستاده است با سر اشاره کند؛ باید ایستاده نماز بخواند و براى رکوع با سر اشاره نماید.

(٨۴٩) بعد از تمام شدن ذکر رکوع، باید راست بایستد و بعد از آن که بدن آرام گرفت به سجده رود و اگر عمداً پیش از ایستادن، یا پیش از آرام گرفتن بدن به سجده رود نمازش باطل است.

(٨۵٠) اگر رکوع را فراموش کند و پیش از آن که بسجده برسد، یادش بیاید، اگر به قصد رکوع خم شده بود و مختصر مکثى در رکوع کرد؛ فقط قیام بعد از رکوع را انجام نداده، بنا بر این برمى‌‌گردد و آن قیام را به جا آورده و به سجده مى‌‌رود و الاّ باید ایستاده و بعد به رکوع رود؛ و احتیاط مستحب است اگر فراموش کردن رکوع قبل از خم شدن باشد، نماز را دو مرتبه بخواند‌‌؛ و چنانچه به حالت خمیدگى به رکوع برگردد، نمازش باطل است.

(٨۵١) مستحب است پیش از رفتن به رکوع در حالى که راست ایستاده تکبیر بگوید و در رکوع زانوها را به عقب دهد و پشت را صاف نگه دارد و گردن را بکشد و مساوى پشت نگه دارد و بین دو قدم را نگاه کند و پیش از ذکر یا بعد از آن صلوات بفرستد و بعد از آن که از رکوع برخاست و راست ایستاد، در حال آرامى بدن بگوید‌‌: «‌‌سَمِعَ اللهُ لِمَنْ حَمِدَه‌‌»‌‌، و در حال رکوع بلکه در تمام احوال نماز، گذاشتن دست‌‌ها در زیر همه لباس‌‌ها مکروه است‌‌.

(٨۵٢) مستحب است در رکوع زن‌‌ها دست را از زانو بالاتر بگذارند و زانوها را به عقب ندهند.