مستحب است نمازهاى واجب خصوصاً نمازهاى یومیه را به جماعت بخوانند، و در نماز صبح، مغرب و عشاء بیشتر سفارش شده و در روایتى وارد شده است که اگر یک نفر به امام جماعت اقتدا کند، هررکعت از نماز آنان ثواب صد و پنجاه نماز دارد و اگر دو نفر اقتدا کنند هررکعت ثواب ششصد نماز دارد و هرچه بیشتر شوند ثواب نمازشان بیشتر مى‌‌شود تا به ده نفر برسند و عده آنان که از ده گذشت، اگر تمام آسمان‌‌ها کاغذ، و دریاها مرکب، و درخت‌‌ها قلم، و جنّ و انس و ملائکه نویسنده شوند، نمى‌‌توانند ثواب یک رکعت آن را بنویسند.
(١١٢٩) وقتى که جماعت برپا مى‌‌شود، مستحب است کسى که نمازش را فُرادى خوانده دوباره با جماعت بخواند، و اگر بعد بفهمد که نماز اولش باطل بوده، نماز دوم او کافى است.
(١١٣٠) اگر امام یا مأموم بخواهد نمازى را که به جماعت خوانده دوباره با جماعت بخواند، جواز جماعت محل تأمل است ولى در صورتى که جماعت دوم داراى مزایایى باشد که در شرع رجحان داشته باشد و کسى بخواهد به امید مطلوب بودن دو مرتبه نمازش را به جماعت بخواند، بنا بر اظهر جایز است.
(١١٣١) نمازهاى مستحبى را نمى‌‌شود به جماعت خواند، ولى خواندن نماز عید فطر و قربان در زمان غیبت امام(علیه السلام) به جماعت مستحب است در صورتى که شروط وجوب موجود نباشد، همچنین خواندن نماز استسقاء که براى طلب باران مى‌‌خوانند به جماعت مستحب است و بعید نیست استحباب جماعت در نماز غدیر که به امید مطلوبیت خوانده شود.
(١١٣٢) موقعى که امام جماعت نماز یومیه مى‌‌خواند، هر کدام از نمازهاى یومیه را مى‌‌شود به او اقتدا کرد ولى اگر نماز یومیه‌‌اش را احتیاطاً دوباره مى‌‌خواند، فقط در صورتى که مأموم احتیاطش با امام یکى باشد مى‌‌تواند به او اقتدا کند.
(١١٣٣) اگر امام جماعت قضاى نماز یومیه خود را مى‌‌خواند، مى‌‌شود به او اقتدا کرد ولى اگر نمازش را احتیاطاً قضا مى‌‌کند، یا قضاى نماز شخص دیگر را تبرعاً مى‌‌خواند، اقتدا به او اشکال دارد.
(١١٣۴) اگر امام در محراب باشد و کسى پشت سر او اقتدا نکرده باشد، کسانى که دو طرف محراب ایستاده‌‌اند و به واسطه دیوار محراب امام را نمى‌‌بینند نمى‌‌توانند اقتدا کنند.
(١١٣۵) اگر به واسطه طولانى بودن صف اول، کسانى که دو طرف صف ایستاده‌‌اند امام را نبینند مى‌‌توانند اقتدا کنند، و نیز اگر به واسطه درازى یکى از صفهاى دیگر، کسانى که دو طرف آن ایستاده‌‌اند، صف جلوى خود را نبینند مى‌‌توانند اقتدا نمایند.
(١١٣۶) اگر صفهاى جماعت تا درب مسجد برسد، کسى که مقابل درب، پشت صف ایستاده، نمازش صحیح است و نیز نماز کسانى که با دیدن او اقتدا مى‌‌کنند صحیح مى‌‌باشد، و درصف نماز جماعت از جهت اتّصال ، تهیأ نمازگزار متّصل، کافی است.
(١١٣٧) کسى که پشت ستون ایستاده، اگر از طرف راست یا چپ به واسطه مأموم دیگر به امام متصل نباشد، نمى‌‌تواند اقتدا کند، ولى اگر از دو طرف یا یک طرف متصل‌‌باشد و مأموم کسى را که امام را مى‌‌بیند مشاهده کند، جماعتش صحیح‌‌است، و منظور از دیدن امام این است که اگر مأمومین نباشند بتواند امام را ببیند ولى غیر از مأمومین هر چه حائل شود موجب فرادى شدن نماز است.
(١١٣٨) محل ایستادن امام باید از محل مأموم بلندتر نباشد، ولى اگر مکان امام مقدار خیلى کمى، مثلاً کمتر از یک وجب بلندتر باشد، اشکال ندارد، و نیز اگر زمین سراشیب باشد و امام در طرفى که بلندتر است بایستد، در صورتى که سراشیبى آن زیاد نباشد و طورى باشد که به آن، زمین مسطح بگویند مانعى ندارد.
(١١٣٩) اگر مکان مأموم بلندتر از مکان امام باشد و سایر لوازم و شرایط اقتدا رعایت شود، اشکال ندارد.
(١١۴٠) هرگاه بداند نماز امام باطل است، مثلا بداند امام وضو ندارد، اگر چه خود امام ملتفت نباشد، نمى‌‌تواند به او اقتدا کند.
(١١۴١) اگر مأموم بعد از نماز بفهمد که امام عادل نبوده یا کافر بوده، یا به جهتى نمازش باطل بوده، مثلا بى وضو نماز خوانده، نمازش صحیح است، و همچنین اگر در اثناء نماز به یکى از این سه امر اطلاع پیدا کرد، نیت فرادى مى‌‌کند و بقیه نماز را مى‌‌خواند و نمازش صحیح است.
(١١۴٢) انسان در بین نماز جماعتى که خواندن آن به جماعت واجب نیست بنابر اظهر مى‌‌تواند نیت فُرادى کند اگر چه از اول نماز قصد فرادى داشته باشد، مثلاً نیت کند که دو نماز خود را با یک نماز امام بخواند یعنى قصد کند که بین نماز فرادى کند و زودتر تمام کند و دوباره نماز دوم را به او اقتدا کند. ولى ممکن است از جهت اخلال به نظم جماعت و اشتباه انداختن مأمومین ممنوع باشد.
(١١۴٣) اگر مأموم به واسطه عذرى بعد از حمد و سوره امام نیت فُرادى کند لازم نیست حمد و سوره را بخواند، ولى اگر پیش از تمام شدن حمد و سوره نیت فُرادى نماید، باید مقدارى را که امام نخوانده بخواند.
(١١۴۴) اگر در بین نماز جماعت نیت فُرادى نماید، بنا بر احتیاط واجب نباید دوباره نیت جماعت کند، ولى اگر مردّد شود که نیت فُرادى کند یانه، و بعد تصمیم بگیرد نماز را با جماعت تمام کند، نمازش صحیح است.
(١١۴۵) اگر موقعى که امام در رکوع است، مأموم اقتدا کند و به رکوع امام برسد، اگر چه ذکر امام تمام شده باشد، نمازش به طور جماعت صحیح است و یک رکعت حساب مى‌‌شود. اما اگر به مقدار رکوع خم شود و به رکوع امام نرسد نمازش به طور فُرادى صحیح مى‌‌باشد و باید آن را تمام نماید.
(١١۴۶) اگر موقعى که امام در رکوع است اقتدا کند و به مقدار رکوع خم شود ولى شک کند که به رکوع امام رسیده یا نه، نمازش صحیح است و بنا بر احتیاط فُرادى مى‌‌شود.
(١١۴٧) اگر موقعى که امام در رکوع است اقتدا کند و پیش از آنکه به اندازه رکوع خم شود، امام سر از رکوع بردارد، مى‌‌تواند نیت فرادى کند یا مى‌‌تواند صبر کند تا در رکعت بعد به امام ملحق شود و در صورت ملحق شدن، تکبیرِ دیگر لازم نیست.
(١١۴٨) چنانچه مأموم بترسد که اگر ملحق به صف شود و اقتدا کند، امام سر از رکوع بردارد مى‌‌تواند در همان مکانى که ایستاده اقتدا کند و تکبیر بگوید و به رکوع برود به شرط آن که مانعى از اقتدا در آن مکان نباشد، مثل وجود حائل یا بلند بودن جاى امام، بنا بر این دور بودن فاصله بین مأموم و امام یا صف جماعت بنا بر اظهر مانع از اقتدا نیست پس مأموم بعد از رسیدن به رکوع امام، در حال رکوع و یا بعد از رکوع و بنا بر احتیاط بعد از سجود، ولو به چند دفعه حرکت، خود را به امام یا صف ملحق مى‌‌کند، و بنا بر احتیاط واجب در حال ذکر حرکت نکند و اگر توانست، راه رفتن را به بعد از سجده تأخیر بیندازد این کار را مى‌‌کند، ولى در هرصورت طى کردن این فاصله نباید فعل کثیر حساب شود.
(١١۴٩) اگر کسى بعد از سر برداشتن امام از رکوع رسید، مى‌‌تواند به امام اقتدا کند و تکبیرة الاحرام بگوید، اما رکوع بجا نیاورد ولى در یک سجده یا دو سجده امام را متابعت کند و در رکعت بعد که امام برمى‌‌خیزد رکعت اول مأموم حساب مى‌‌شود و بنا بر اظهر تجدید تکبیرة‌‌الاحرام لازم نیست.
(١١۵٠) اگر موقعى برسد که امام مشغول خواندن تشهد آخر نماز است، چنانچه بخواهد به ثواب جماعت برسد، باید بعد از نیت و گفتن تکبیرة الاحرام بنشیند و تشهد را با امام بخواند ولى سلام را نگوید و صبر کند تا امام سلام نماز را بدهد، و بنا بر احتیاط مستحب در این حال به صورت تَجافى بنشیند، که توضیح آن خواهد آمد، بعد بایستد و بدون آن که دوباره نیت کند و تکبیر بگوید، حمد و سوره را بخواند و آن را رکعت اول نماز خود حساب کند، و همچنین بنابراظهر در غیر تشهد رکعت آخر هم مى‌‌تواند چنین کند.
(١١۵١) در نماز جماعت باید بین مأموم و امام پرده و مانند آن، که پشت آن دیده نمى‌‌شود، فاصله نباشد، و همچنین است بین انسان و مأموم دیگرى که انسان به واسطه او به امام متصل شده است، ولى اگر امام مرد و مأموم زن باشد، چنانچه بین آن زن و امام، یا بین آن زن و مأموم دیگرى که مرد است و زن به واسطه او به امام متصل شده است، پرده و مانند آن باشد اشکال ندارد.
(١١۵٢) مأموم نباید بنابر اظهر جلوتر از امام بایستد و اظهر این است که مى‌‌تواند مساوى امام بایستد، ولى احتیاط در این است که مساوى هم نایستد بلکه از امام عقب‌‌تر باشد، و افضل آن است که اگر مأموم یک نفر است در طرف راست امام بایستد و اگر بیشتر هستند پشت سر او قرار بگیرند.
(١١۵٣) اگر بعد از شروع نماز، بین مأموم و امام، یا بین مأموم و کسى که مأموم به واسطه او متصل به امام است، پرده یا چیز دیگرى که پشت آن را نمى‌‌توان دید فاصله شود، نماز فُرادى مى‌‌شود و صحیح است.
(١١۵۴) باید بین جاى سجده مأموم و جاى ایستادن امام به قدر یک انسان که به سجده رفته است فاصله نباشد، بنا بر این اگر بین آن دو این مقدار فاصله بود ـ‌‌یعنى از سر تا نوک انگشتان پاى یک نفر که در سجده است‌‌ـ، بنا بر اظهر نماز جماعت اشکال دارد، و همچنین اگر بین انسان و مأمومى که جلوى او ایستاده و به وسیله او به امام متصل است به همین مقدار فاصله باشد نمازش اشکال دارد؛ و احتیاط مستحب آن است که جاى سجده مأموم با جاى کسى که جلوى او ایستاده، هیچ فاصله نداشته باشد، و اگر فاصله به قدر یک گام متعارف و معمولى باشد، بنا بر اظهر اشکالى ندارد.
(١١۵۵) اگر مأموم به واسطه کسى که طرف راست یا چپ او اقتدا کرده به امام متصل باشد و از جلو به امام متصل نباشد، چنانچه کمتر از مقدارى که در مسأله فوق گفته شد فاصله داشته باشد، نماز و جماعتش صحیح است.
(١١۵۶) اگر در اثناء نماز، بین مأموم و امام، یا بین مأموم و کسى که مأموم به واسطه او به امام متصل است به مقدار فوق فاصله پیدا شود، نمازش فُرادى مى‌‌شود و صحیح است.
(١١۵٧) اگر نماز همه کسانى که در صف جلو هستند تمام شود، یا همه نیت فُرادى نمایند، چنانچه فاصله به اندازه فوق نباشد نماز صف بعد به طور جماعت صحیح و گرنه نمازشان فُرادى مى‌‌شود و صحیح است.
(١١۵٨) اگر در رکعت دوم اقتدا کند، مستحب است قنوت و تشهد را با امام بخواند و احتیاط مستحب آن است که موقع خواندن تشهد، به حال تَجافى بنشیند، یعنى انگشتان دست و سینه پا را به زمین بگذارد و زانوها را بلند کند، و باید بعد از تشهد، با امام برخیزد و حمد و سوره را بخواند، و اگر براى سوره وقت ندارد، حمد را تمام کند و در رکوع خود را به امام برساند، و چنانچه طورى است که اگر بخواهد حمد را بخواند و یا تمام کند به رکوع امام نمى‌‌رسد اظهر تمام کردن حمد است اگر چه احتیاط در قصد فُرادى است.
(١١۵٩) اگر موقعى که امام در رکعت دوم نماز چهار رکعتى است اقتدا کند، باید در رکعت دوم نمازش که رکعت سوم امام است بعد از دو سجده بنشیند و تشهد را به مقدار واجب بخواند و برخیزد و چنانچه براى گفتن سه مرتبه تسبیحات وقت ندارد، یک مرتبه بگوید و در رکوع یا سجده خود را به امام برساند، و اگر یک مرتبه تسبیحات را هم وقت ندارد کمتر از آن بگوید و به رکوع امام برسد و اگر اصلاً وقت ندارد، قریب است که هیچ ذکر نگوید و با امام رکوع کند، اگر چه احتیاط در قصد انفراد و اتمام است.
(١١۶٠) اگر در رکعت سوم یا چهارم در حالى که امام ایستاده و هنوز تکبیر رکوع را نگفته اقتدا کند، بنابر احوط باید حمد و سوره را بخواند و اگر براى سوره وقت ندارد، باید حمد را تمام کند و در رکوع خود را به امام برساند، و چنانچه طورى است که اگر حمد بخواند یا حمد را بخواهد تمام کند به رکوع نخواهد رسید احتیاط در این است که قصد فرادى کند و حمد را تمام کرده و بقیه نماز را هم خودش بخواند، ولى اگر مأموم در رکعت دوم خود چنانچه طورى است که اگر بخواهد حمد را تمام کند به رکوع امام نمى‌‌رسد، نمى‌‌تواند حمد را رها کرده و همراه امام به رکوع برود، بلکه باید حمد را تمام کند و خود را در سجده به امام برساند، گرچه احوط در این صورت قصد فرادى است.
(١١۶١) کسى که مى‌‌داند اگر سوره را بخواند در رکوع به امام نمى‌‌رسد، باید سوره را نخواند.
(١١۶٢) کسى که اطمینان دارد که اگر سوره را شروع کند یا تمام نماید به رکوع امام مى‌‌رسد، احتیاط واجب آن است که سوره را شروع کند، یا اگر شروع کرده تمام نماید.
(١١۶٣) اگر امام ایستاده باشد و مأموم نداند که در کدام رکعت است مى‌‌تواند اقتدا کند، ولى باید حمد و سوره را به قصد قربت بخواند و اگر بعداً بفهمد که امام در رکعت اول یا دوم بوده، نمازش صحیح است.
(١١۶۴) اگر به خیال این که امام در رکعت اول یا دوم است حمد و سوره نخواند و بعد از رکوع بفهمد که در رکعت سوم یا چهارم بوده، نمازش صحیح است، ولى اگر پیش از رکوع بفهمد، باید حمد و سوره را بخواند و اگر وقت ندارد، فقط حمد را بخواند و بعد خود را به امام برساند.
(١١۶۵) اگر به خیال این که امام در رکعت سوم یا چهارم است حمد و سوره بخواند و پیش از رکوع یا بعد از آن بفهمد که در رکعت اول یا دوم بوده، نمازش صحیح است.
(١١۶۶) اگر موقعى که مشغول نماز مستحبى است جماعت بر پا شود، چنانچه اطمینان ندارد که اگر نماز را تمام کند به جماعت مى‌‌رسد، مستحب است نماز را رها کند و مشغول نماز جماعت شود، بلکه اگر اطمینان نداشته باشد که به رکعت اول برسد مستحب است به همین کیفیت عمل نماید.
(١١۶٧) اگر موقعى که مشغول نماز سه رکعتى یا چهار رکعتى است جماعت بر پا شود، چنانچه به رکوع رکعت سوم نرفته و اطمینان ندارد که اگر نماز را تمام کند به جماعت برسد، مستحب است به نیت نماز مستحبى نماز را دو رکعتى تمام کند و خود را به جماعت برساند.
(١١۶٨) اگر نماز امام تمام شود و مأموم مشغول تشهد یا سلام اول باشد، لازم نیست نیت فُرادى کند.