احکام, خُمس, راه ثابت شدن اول ماه

معدن

(١۴١۵) اگر از معدن طلا، نقره، سرب، مس، آهن، نفت، زغال سنگ، فیروزه، عقیق، زاج، نمک، و معادن دیگر چیزى به دست آورد، در صورتى که به مقدار نصاب برسد، بنابر اقوى باید خمس آن را بدهد، و برخلاف منفعت کسب، خمس معدن را نمى‌‌تواند تا سر سال به تأخیر بیندازد.

(١۴١۶) نصاب معدن ١۵ مثقال معمولى طلاى سکه‌‌دار است، یعنى اگر قیمت چیزى را که از معدن بیرون آورده، بعد از کم کردن هزینه اخراج به ١۵ مثقال طلاى سکه‌‌دار برسد، باید خمس آن را بدهد.

(١۴١٧) سودى که از معدن برده، اگر قیمت آن به ١۵ مثقال طلاى سکه‌‌دار نرسد، بنا بر اقوى خمس آن در صورتى لازم است که به تنهایى یا با منفعت‌‌هاى دیگر کسب او، از مخارج سالش زیاد بیاید.

(١۴١٨) لازم نیست که معدن را یک دفعه اخراج کند بلکه اگر مدتى اعراض کند و دوباره مشغول شود نیز کافى است.

(١۴١٩) اگر چند نفر با شراکت، معدن را استخراج کنند، چنانچه بعد از کسر هزینه استخراج، نصیب هر کدام به حد نصاب برسد باید خمس آن را بدهند، و بنا بر احتیاط واجب، اگر نصیب مجموع همه به حد نصاب برسد، باید هرکدام خمس نصیب خود را بدهد.

(١۴٢٠) لازم نیست که معدن یکى باشد بلکه اگر متعدد هم باشد و درآمد مجموع بعد از کسر هزینه به حد نصاب برسد خمس دارد و همچنین لازم نیست که معدن از یک نوع باشد، بلکه اگر از چند نوع هم باشد، خمس واجب است.