احکام قسم

(٢١١٨) انسان مى‌‌تواند با قسم خوردن، انجام کارى را که مطلوب شارع است و یا ترک کارى را که نهى شده است، بر خود واجب کند.

(٢١١٩) اگر قسم بخورد کارى را انجام دهد یا ترک کند، مثلاً قسم بخورد که روزه بگیرد یا سیگار نکشد، چنانچه عمداً مخالفت کند، باید کفاره بدهد، یعنى یک بنده آزاد کند یا ده فقیر را سیر کند یا آنان را بپوشاند، و اگر نتواند آنها را انجام دهد، باید سه روز روزه بگیرد.

(٢١٢٠) قسم چند شرط دارد:

١ ـ کسى که قسم مى‌‌خورد باید بالغ و عاقل باشد و از روى قصد و اختیار قسم بخورد، پس قسم خوردن بچه، دیوانه، مست و کسى که مجبورش کرده‌‌اند درست نیست، و همچنین است اگر در حال عصبانیت بدون قصد قسم بخورد.

٢ ـ کارى را که قسم مى‌‌خورد انجام دهد، باید حرام و مکروه نباشد و کارى را که قسم مى‌‌خورد ترک کند، باید واجب یا مستحب نباشد و قسم بر ترک امرى که راجح است، هرچند دنیوى باشد، منعقد نمى‌‌شود، و متعلق قسم با رجحان به طور قطع کفایت مى‌‌کند ولى انعقاد قسم در امر متساوى الطرفین، یعنى مباح، مبنى بر احتیاط است.

٣ ـ به یکى از اسامى خداوند عالم قسم بخورد که به غیر ذات مقدس او گفته نمى‌‌شود، مانند «‌‌خدا‌‌» و «‌‌الله‌‌»‌‌، و نیز اگر به اسمى قسم بخورد که به غیرخدا هم مى‌‌گویند ولى به قدرى بر خدا اطلاق مى‌‌شود که هروقت کسى آن اسم را بگوید ذات مقدس حق درنظر مى‌‌آید‌‌، مثل آن که به «‌‌خالق‌‌» و «‌‌رازق‌‌» قسم بخورد، صحیح است‌‌.

۴ ـ قسم را به زبان بیاورد، و اگر بنویسد یا در قلبش آن را قصد کند، صحیح نیست، ولى شخص لال اگر با اشاره قسم بخورد، صحیح است.

۵ ـ عمل کردن به قسم براى او ممکن باشد، و اگر موقعى که قسم مى‌‌خورد ممکن بوده ولى بعداً تا آخر وقتى که براى قسم معین کرده عاجز شود، یا برایش مشقت داشته باشد، قسم او از وقتى که عاجز شده بهم مى‌‌خورد.

(٢١٢١) اگر پدر، فرزند را از قسم خوردن نهى کند و یا شوهر، همسرش را از قسم خوردن نهى نماید، قسم آنان صحیح نیست، بلکه اگر پسر بدون اذن پدر، و زن بدون اذن شوهر قسم بخورد، قسم آنان نیز منعقد نخواهد شد.

(٢١٢٢) اگر انسان قسم بخورد که کار واجب یا مستحبى را انجام دهد، و یا معصیت یا مکروهى را ترک کند، باید به مفاد قسم عمل کند و مخالفت آن

کفاره دارد.

(٢١٢٣) تخلّف از قسم در صورت اضطرار یا فراموشى کفاره ندارد.

(٢١٢۴) اگر انسان بدون این که تصمیم قلبى بر انجام یا ترک کارى داشته باشد قسم بخورد، مثلاً در مکالمات روزمره بگوید: به خدا چنین شد یا چنین نشد‌‌، این گونه قسم موجب کفاره نیست ولى اگر راست باشد مکروه است، و اگر دروغ باشد گناه است.

(٢١٢۵) اگر براى از بین بردن حق مسلمانى قسم بخورد حرام است، و اگر براى این که خودش یا مسلمان دیگرى را از شر ظالمى، نجات دهد قسم دروغ بخورد اشکالى ندارد، بلکه گاهى واجب مى‌‌شود.